Κοσμάς / Πηγές, δένδρα και άνθρωπος
Τα αιώνια και τεράστια πλατάνια του Κοσμά, με τους χοντρούς κορμούς και τα απειράριθμα κλαδιά φορτωμένα με θησαυρούς των πράσινων δροσερών φύλλων εξουσιάζουν την πλατεία του χωριού. Εδώ χτυπά η καρδιά του Κοσμά χειμώνα - καλοκαίρι. Πολλοί απ' τους επισκέπτες αρκούνται να περιηγηθούν μόνο σε αυτό το κομμάτι του χωριού, χάνοντας έτσι την ευκαιρία να γνωρίσουν ιδιαίτερα όμορφες γωνιές και τοποθεσίες από τον υπόλοιπο οικισμό.
Ευτυχώς για όλους μας ο Κοσμάς αντιστέκεται σθεναρά και κατορθώνει ακόμα να αποφεύγει την υπερβολή που φυσιολογικά ακολουθεί την μεγάλη τουριστική ανάπτυξη ενός τόπου. Στον ίδιο χώρο της μεγάλης κεντρικής πλατείας, κάτω απ' τους επιβλητικούς πλατάνους, συναντιούνται καθημερινά και οι γέροντες του χωριού για να ανταλλάξουν τα νέα τους. Δρόμοι γύρω απ' τον Κοσμά, γεμάτοι αφορμές αισθητικής απόλαυσης, οδηγούν στον μοναδικής ομορφιάς Καστανέωνα.
Οι καστανιές είναι πλασμένες από την πνοή αδυσώπητων χειμώνων και ορθώνονται στέρεες και ανάερες, διψασμένες για ήλιο μα και υπομονετικές στο μαστίγωμα της μπόρας και του χιονιά. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο θέαμα που εγκλωβίζει τους επισκέπτες οι οποίοι γίνονται ένα με την φύση. Οι τεράστιες, πανάρχαιες και ατέλειωτες καστανιές δένουν στο μαλακό φως των υγρών φαραγγιών τον πράσινο αγκαθωτό καρπό τους. Μία μπουκιά λευκής ψίχας γεμάτη σπιτική θαλπωρή και στοργή.
Οι πηγές του Κοσμά ήτανε και είναι δύναμη ζωής και χαράς απ' την παλαιολιθική εποχή μέχρι και σήμερα. Στις δεκάδες βρύσες της περιοχής σταματούν τα κοπάδια για να ξεδιψάσουν, αναπαύονται οι βοσκοί και οι επισκέπτες βρίσκουν την ευκαιρία να κάνουν συνεχείς στάσεις και να απολαύσουν το πανέμορφο φυσικό περιβάλλον του χωριού.
Οι άνθρωποι που μένουν μόνιμα στον Κοσμά ριζωμένοι στα πατρογονικά τους χώματα, σαν τα ριζιμιά, λιθάρια, είναι οι στερνοί άνθρωποι των στενών κοιλάδων και των βουνίσιων μακρινών κορυφών, που μετατοπίζεται από διάστημα σε διάστημα κι από καιρό σε καιρό με αλυγισιά του λιθαριού και την ασυννέφιαστη σκέψη.
Είναι πάντα το ίδιο παραδοσιακοί, ευγενικοί, φιλόξενοι και ειλικρινείς. Άνθρωποι του αδιάκοπου μόχθου, της επιμονής και της υπομονής. Αγαπούν με πάθος τον τόπο τους κι έχουν μία ξεχωριστή ευαισθησία για ότι ανήκει στην παράδοση.