Τα ξωκλήσια του Κοσμά

Πραγματικά άναυδοι μένουν οι επισκέπτες που κάθε χρόνο διασχίζουν τα μονοπάτια της περιοχής, στις πλαγιές του Πάρνωνα, και ανακαλύπτουν τις εκκλησίες και τα ξωκλήσια του Κοσμά. Πρόκειται για δεκάδες μικρά αλλά ιστορικά ξωκλήσια που το καθένα κρύβει μέσα του πολλά μυστικά και περιστατικά που έρχονται απ' το ιστορικό παρελθόν του Κοσμά. Το καθένα έχει την δική του ιστορία και όλα μαζί είναι συνδεδεμένα με την ιστορία και την θρησκευτική παράδοση του τόπου. Αληθινά διαμάντια τα ξωκλήσια του Κοσμά περιμένουν «φωλιασμένα» στα καταπράσινα βουνά τους επισκέπτες να τα ανακαλύψουν και να αντλήσουν απ' αυτά ψυχική δύναμη και ηρεμία.

Αϊ-Λιάς
Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω απ' το χωριό, βρίσκεται το εκκλησάκι του ΑΪ-ΛΙΑ, το οποίο γιορτάζει στις 20 Ιουλίου. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς χτίστηκε, αλλά δεν είναι νεότερο των 150 ετών. Στον περιβάλλοντα χώρο έχουν βρεθεί κατά καιρούς διάφορα αρχαία ευρήματα, όπως χάλκινα αγαλματίδια, λόγχες, μικρά πήλινα αγγεία και άλλα.

Αϊ Γιώργης Tροπαιοφόρος
Τόσο οι αγίες εικόνες στο εσωτερικό του, όσο και οι αναφορές της ιεράς παράδοσης, όπως αυτή καθιερώθηκε κατά τον 11ο αιώνα, δηλώνουν πως ο ναός αυτός έπρεπε να τιμάται στο όνομα του Αγίου Νικολάου του εν Μύροις αφού στο δεξιό μέρος της εικόνας της Θεοτόκου έχει ζωγραφιστεί η εικόνα του Αγίου Νικολάου και όχι, όπως θα έπρεπε η εικόνα του Αγίου Γεωργίου. Κρυμμένη μέσα στο Αϊ - Γιωργήτικο ρέμα, είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου κτισμένη το 1834. εκεί παλιά υπήρχε μικρό χωριό, περί το 1850, που είχε 21 σπίτια και 142 κατοίκους. Το απάνεπο του τόπου και το άφθονο νερό, ήταν κατάλληλο για την καλλιέργεια κηπευτικών και οπωροφόρων δέντρων. Η γύρω φύση εξασφάλιζε την τροφή για τα γιδοπρόβατά τους. Τώρα τα σπίτια έχουν γκρεμιστεί και χαθεί μέσα στην βλάστηση. Μόνο η εκκλησία μένει αδιάψευστος μάρτυρας της εποχής εκείνης.

Αϊ Γιάννης Πρόδρομος
Ανάμεσα από δέντρα και πολλές στροφές ο επισκέπτης φθάνει στην εκκλησία του Αϊ - Γιάννη του Πρόδρομου. Ακριβώς από κάτω περνάει το ρέμα που σμίγει παραπέρα με το Κακόρεμα και μαζί οδηγούν τον επισκέπτη σε μια ονειρεμένη διαδρομή προς το φαράγγι του Βασιλέϊση.

Αϊ Γιάννης Θεολόγος
Λιτή μέσα - έξω η εκκλησία του Αϊ Γιάννη του Θεολόγου, ακριβώς έτσι όπως ο άνθρωπος πρέπει να' ναι μπροστά στο Θεό. Όποιος περάσει το κατώφλι αυτής της εκκλησίας, θα νιώσει ότι η λογική του παραμερίζει για να φτάσει στην ψυχή του. Σ' αυτό τον τόπο, γύρω απ' την εκκλησία, υπήρχαν 70 περίπου σπίτια που κατοικούσαν ισάριθμες οικογένειες.

Το πήγαιν' έλα Πηγάδι - Κοσμά ήτανε τακτικότατο, σχεδόν καθημερινό, ανάλογα με τις δουλειές και την εποχή. Το κοσμίτικο πηγάδι βρίσκεται στην ακμή του στα 1880 έως το 1920 και η εκκλησία χτίστηκε το 1890.

Αϊ Δημήτρης
Το εκκλησάκι του Αϊ Δημήτρη κτίσθηκε το 1975 πάνω στα θεμέλια παλαιότερου ναού και ανήκει διοικητικά στο μοναστήρι της Παναγίας της Έλωνας.

Αϊ Nικόλα
Το ξωκλήσι του Αϊ Νικόλα χτίστηκε το 1965 πάνω στα ερείπια παλιότερου ομώνυμου ναού.

Αγιά Mαρίνα
Στο εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας αναπαύονται γαλήνια οι ψυχές των Κοσμιτών. Το περιβάλλον της περιοχής σε υποβάλλει σε κατάνυξη.

Το Aσκηταριό του Κοσμά
Οι λαγκαδιές του Πάρνωνα έγιναν λημέρια των κλεφτών και καταφύγια των κατατρεγμένων κατοίκων της Κυνουρίας στα χρόνια των αγώνων για την απελευθέρωση από τον Οθωμανικό ζυγό.

Σ' αυτές αντιλαλούσαν οι φωνές του άμαχου πληθυσμού που έτρεχε για να κρυφτεί στις οχυρωμένες σπηλιές κατά την περίοδο της εκστρατείας του Ιμπραήμ. «Ο κόσμος σκορπούσε σαν τα πουλιά σε σπηλιές απάτητες, ψηλές κορφές και μοναστήρια» γράφει για εκείνες τις δυστυχισμένες μέρες ο Φωτάκος. Στο βιβλίο του Πέτρου Σαραντάκη «Αρκαδία: οι ακροπόλεις - τα κάστρα και οι πύργοι της» ανάμεσα στα Κυνουριακά οχυρά του αγώνα αναφέρεται και το ασκηταριό του Κοσμά. Απλησίαστο σήμερα είναι ένα καταφύγιο των κατοίκων του χωριού Κοσμάς, στις πλαγιές του Πάρνωνα. Μπορεί οι Κοσμίτες να ονομάζουν ασκηταριό την οχυρωμένη σπηλιά, με τείχος που έχει μήκος 4 μέτρα και 7 μέτρα, οι δυο σειρές όμως από πολεμίστρες που φέρει, δείχνουν πως δεν ήταν απαραίτητες σε κάποιους, οι οποίοι εγκατέλειψαν τα εγκόσμια για να αφιερωθούν στον θεό. Μαρτυρούν πως ήταν χρήσιμες σε αγωνιστές που προστάτευαν τους ίδιους και τις οικογένειές τους από τις επιθέσεις των κατακτητών.