Κοσμάς / Πως πήρε το όνομα «Κοσμάς»
Σύμφωνα με την παράδοση ο πρώτος οικισμός του Κοσμά ήταν κτισμένος πάνω στις κορυφές του Πάρνωνα (στη σημερινή θέση) από κάποιον Βοσκό της περιοχής, τον γέρο Κωνσταντά (υπάρχει και σήμερα σχετικό τοπωνύμιο, «στου Κωνσταντά») αλλά και άλλους συντοπίτες του.
Ο γέρος - Κωνσταντάς βόσκοντας τα γιδοπρόβατά του στην περιοχή του σημερινού χωριού, παρατήρησε ότι ο καλύτερος τράγος του χανόταν για κάμποση ώρα απ' το κοπάδι και γύριζε με βρεγμένο το «μούσι» του! Μια μέρα τον παρακολούθησε, τον είδε να ξεκόβει από το κοπάδι και να τρέχει να πιει νερό σε μία πηγή που ήταν μέσα στο δάσος. Έτρεχε πίσω του και κάπου εκεί, κοντά στην πηγή, μέσα στα χαμόκλαδα, βρήκε μία εικόνα των Αγίων Αναργύρων.
Η Εικόνα αυτή των Αγίων Αναργύρων σώζεται σήμερα, γιομάτη χρυσαφικά και τάματα, στην εκκλησία του χωριού. Η εκκλησία χτίστηκε στην μνήμη των Αγίων και εγκαινιάσθηκε στις 6 Μαΐου 1884 ή 1886 (υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες και για τις δύο ημερομηνίες).
Ο γερο- Κωνσταντάς και οι συντοπίτες του κτίσανε εκεί μία μικρή εκκλησία και τον πρώτο τους οικισμό που πήρε το όνομα, του ενός αγίου (Κοσμά) από το ζευγάρι των Αγίων Αναργύρων που είναι Κοσμάς και Δαμιανός. Πριν από το σημερινό ναό, με βάση το μητρώο Γάμων του Ιερού Ναού των Αγίων Αναργύρων (1843-1892) υπήρχε μικρός Ναός, αφιερωμένος στη μνήμη των Αγίων Αναργύρων.
Σύμφωνα με την παράδοση ήταν Βυζαντινού ρυθμού. Στην πορεία κατεδαφίστηκε και στην θέση του κτίστηκε ο σημερινός Ναός των Αγίων Αναργύρων που είναι οι πολιούχοι της κοινότητας Κοσμά. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1999 με την εφαρμογή του Νόμου «Ιωάννης Καποδίστριας» που προέβλεπε την συνένωση των κοινοτήτων σε Δήμους, ο Κοσμάς παρέμεινε ως κοινότητα και μάλιστα ως η μοναδική κοινότητα του Νομού Αρκαδίας (ΦΕΚ 2539/1997 - πλήρης εφαρμογή από 1/1/1999).